Przewlekły stres nie tylko wpływa na nasze samopoczucie, ale może być także czynnikiem przyspieszającym rozwój chorób neurodegeneracyjnych – ostrzegają naukowcy z Instytutu Badawczego Biotomed w Białymstoku. Dr Krystyna Paprocka, kierownik zespołu badawczego, prezentuje alarmujące dane dotyczące wpływu stresu na zdrowie mózgu.
Kortyzol – cichy zabójca neuronów
Kluczową rolę w procesie niszczenia komórek nerwowych odgrywa kortyzol, zwany potocznie hormonem stresu. Stres stymuluje wydzielanie kortyzolu z nadnerczy, co z kolei wzmaga uwalnianie do krwi adrenaliny i noradrenaliny – hormonów które pozwalają ciału pozostać w stanie wysokiej gotowości, wyjaśnia mechanizm dr Paprocka. – Wydzielany fizjologicznie kortyzol jest naszym sprzymierzeńcem, mobilizuje organizm do działania. Problem powstaje, gdy jego poziom pozostaje podwyższony przez długi czas. Wtedy zaczyna dosłownie niszczyć struktury mózgowe odpowiedzialne za pamięć i uczenie się – tłumaczy dr Paprocka.
Hipokamp szczególnie narażony
Badania neurologiczne wskazują, że pod wpływem stresu w polu CA3 hipokampa dochodzi do obkurczenia apikalnych dendrytów komórek piramidowych, co koreluje z zaburzeniem uczenia się i pamięci. To właśnie hipokamp, struktura kluczowa dla procesów związanych z zapamiętywaniem, ponosi największe straty w wyniku przewlekłego stresu.
– Neurony tracą swoje połączenia, kurczą się dendryty, osłabione zostają szlaki komunikacji między komórkami. To prowadzi bezpośrednio do problemów z pamięcią, koncentracją i zdolnością przyswajania nowych informacji – wyjaśnia ekspertka z Biotomedu.
Zapalenie mózgu jako konsekwencja stresu
Szczególnie niepokojący jest wpływ przewlekłego stresu na rozwój stanów zapalnych w tkance nerwowej. Pod wpływem stresu organizm może zwiększać produkcję białek zapalnych, w tym białka C-reaktywnego (CRP). Wzrost poziomu CRP jest związany z procesami zapalnymi i może stanowić marker stresu oksydacyjnego w organizmie.
Dr Paprocka podkreśla: – Chroniczne zapalenie w mózgu to prosta droga do neurodegeneracji. Komórki mikrogleju, które powinny chronić neurony, zaczynają je niszczyć. To błędne koło – stres wywołuje zapalenie, a zapalenie dodatkowo uszkadza mechanizmy radzenia sobie ze stresem.
Bezpośredni związek z chorobami Alzheimera i Parkinsona
Obecnie istnieją liczne dowody na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy chronicznym stresem i podwyższonym poziomem glikokortykoidów a chorobami neurodegeneracyjnymi np. chorobą Alzheimera. W przypadku choroby Alzheimera przewlekły stres przyspiesza gromadzenie się toksycznych białek – beta-amyloidu i tau, które tworzą charakterystyczne blaszki i splątki.
– Kortyzol zakłóca naturalne mechanizmy oczyszczania mózgu. Szkodliwe białka nie są usuwane i zaczynają się gromadzić, prowadząc do uszkodzenia neuronów. To dokładnie ten sam proces, który obserwujemy w chorobie Alzheimera – wyjaśnia dr Paprocka.
W chorobie Parkinsona mechanizm jest podobny. Stres oksydacyjny, wynikający z nadmiaru reaktywnych form tlenu, prowadzi do uszkodzenia DNA i białek w komórkach nerwowych, co jest charakterystyczne dla chorób takich jak choroba Parkinsona.
Młodzi także w grupie ryzyka
Najnowsze badania pokazują, że problem dotyczy także młodych osób. – Studenci w okresach intensywnej nauki, osoby pracujące w ekstremalnie stresujących zawodach wykazują objawy przypominające wczesne stadia neurodegeneracji. To sygnał alarmowy dla całego społeczeństwa – ostrzega badaczka.
Ocenia się, że 70% opiekunów cierpi z powodu przewlekłego stresu, a 50% w wyniku zespołów depresyjnych i depresji, co dodatkowo potwierdza skalę problemu w społeczeństwie.
Neuroplastyczność daje nadzieję
Na szczęście, jak podkreśla dr Paprocka, mózg ma zdumiewającą zdolność do regeneracji. – Kluczowe jest szybkie działanie. Im wcześniej ograniczymy chroniczny stres, tym większe szanse na odwrócenie szkód. Regularne ćwiczenia fizyczne, techniki relaksacyjne, zdrowa dieta to konkretne narzędzia neuroprotekcyjne.
– Przewlekły stres to realne zagrożenie dla zdrowia mózgu, które może mieć tragiczne konsekwencje w późniejszym życiu. To nie jest "tylko kwestia charakteru", ale medyczny problem wymagający systemowych rozwiązań – podsumowuje dr Paprocka.
Międzynarodowe badania nad związkiem stresu z neurodegeneracją pokazują coraz wyraźniej potrzebę kompleksowego podejścia do problemu. Specjaliści podkreślają konieczność edukacji społecznej i wdrażania programów prewencyjnych.
Kluczową rolę w procesie niszczenia komórek nerwowych odgrywa kortyzol, zwany potocznie hormonem stresu. Stres stymuluje wydzielanie kortyzolu z nadnerczy, co z kolei wzmaga uwalnianie do krwi adrenaliny i noradrenaliny – hormonów które pozwalają ciału pozostać w stanie wysokiej gotowości, wyjaśnia mechanizm dr Paprocka. – Wydzielany fizjologicznie kortyzol jest naszym sprzymierzeńcem, mobilizuje organizm do działania. Problem powstaje, gdy jego poziom pozostaje podwyższony przez długi czas. Wtedy zaczyna dosłownie niszczyć struktury mózgowe odpowiedzialne za pamięć i uczenie się – tłumaczy dr Paprocka.
Hipokamp szczególnie narażony
Badania neurologiczne wskazują, że pod wpływem stresu w polu CA3 hipokampa dochodzi do obkurczenia apikalnych dendrytów komórek piramidowych, co koreluje z zaburzeniem uczenia się i pamięci. To właśnie hipokamp, struktura kluczowa dla procesów związanych z zapamiętywaniem, ponosi największe straty w wyniku przewlekłego stresu.
– Neurony tracą swoje połączenia, kurczą się dendryty, osłabione zostają szlaki komunikacji między komórkami. To prowadzi bezpośrednio do problemów z pamięcią, koncentracją i zdolnością przyswajania nowych informacji – wyjaśnia ekspertka z Biotomedu.
Zapalenie mózgu jako konsekwencja stresu
Szczególnie niepokojący jest wpływ przewlekłego stresu na rozwój stanów zapalnych w tkance nerwowej. Pod wpływem stresu organizm może zwiększać produkcję białek zapalnych, w tym białka C-reaktywnego (CRP). Wzrost poziomu CRP jest związany z procesami zapalnymi i może stanowić marker stresu oksydacyjnego w organizmie.
Dr Paprocka podkreśla: – Chroniczne zapalenie w mózgu to prosta droga do neurodegeneracji. Komórki mikrogleju, które powinny chronić neurony, zaczynają je niszczyć. To błędne koło – stres wywołuje zapalenie, a zapalenie dodatkowo uszkadza mechanizmy radzenia sobie ze stresem.
Bezpośredni związek z chorobami Alzheimera i Parkinsona
Obecnie istnieją liczne dowody na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy chronicznym stresem i podwyższonym poziomem glikokortykoidów a chorobami neurodegeneracyjnymi np. chorobą Alzheimera. W przypadku choroby Alzheimera przewlekły stres przyspiesza gromadzenie się toksycznych białek – beta-amyloidu i tau, które tworzą charakterystyczne blaszki i splątki.
– Kortyzol zakłóca naturalne mechanizmy oczyszczania mózgu. Szkodliwe białka nie są usuwane i zaczynają się gromadzić, prowadząc do uszkodzenia neuronów. To dokładnie ten sam proces, który obserwujemy w chorobie Alzheimera – wyjaśnia dr Paprocka.
W chorobie Parkinsona mechanizm jest podobny. Stres oksydacyjny, wynikający z nadmiaru reaktywnych form tlenu, prowadzi do uszkodzenia DNA i białek w komórkach nerwowych, co jest charakterystyczne dla chorób takich jak choroba Parkinsona.
Młodzi także w grupie ryzyka
Najnowsze badania pokazują, że problem dotyczy także młodych osób. – Studenci w okresach intensywnej nauki, osoby pracujące w ekstremalnie stresujących zawodach wykazują objawy przypominające wczesne stadia neurodegeneracji. To sygnał alarmowy dla całego społeczeństwa – ostrzega badaczka.
Ocenia się, że 70% opiekunów cierpi z powodu przewlekłego stresu, a 50% w wyniku zespołów depresyjnych i depresji, co dodatkowo potwierdza skalę problemu w społeczeństwie.
Neuroplastyczność daje nadzieję
Na szczęście, jak podkreśla dr Paprocka, mózg ma zdumiewającą zdolność do regeneracji. – Kluczowe jest szybkie działanie. Im wcześniej ograniczymy chroniczny stres, tym większe szanse na odwrócenie szkód. Regularne ćwiczenia fizyczne, techniki relaksacyjne, zdrowa dieta to konkretne narzędzia neuroprotekcyjne.
– Przewlekły stres to realne zagrożenie dla zdrowia mózgu, które może mieć tragiczne konsekwencje w późniejszym życiu. To nie jest "tylko kwestia charakteru", ale medyczny problem wymagający systemowych rozwiązań – podsumowuje dr Paprocka.
Międzynarodowe badania nad związkiem stresu z neurodegeneracją pokazują coraz wyraźniej potrzebę kompleksowego podejścia do problemu. Specjaliści podkreślają konieczność edukacji społecznej i wdrażania programów prewencyjnych.
